Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili Edebiyatı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÜLŞEN ÖZÇAMKAN AYAZ
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Asiye Mevhibe Coşar
Özet:
Harezm Türkçesinin bilinen en eski tarihli eseri Mukaddimetü'l-Edeb,
Arapça kelime, kelime grupları ve kısa cümlelerin satır aralarına
çeşitli Türk yazı dillerinde, Farsça, İran dili Harezmce ve Moğolca
tercüme edildiği bir sözlüktür. Eser, 1128-1144 yılları arasında ünlü
âlim Zemahşerî tarafından Arapçayı öğretmek üzere yazılarak Harezmşah
Atsız bin Muhammed bin Anuştigin'e sunulmuştur. Mukaddimetü'l-Edeb,
Divanü Lügati't-Türk'ten sonra, orta zamanlı Türkçenin en zengin ve en
önemli sözlük malzemesine sahip eseri olarak gösterilir.
Bu çalışma, eserin bilinen en eski nüshası olan Yozgat nüshası ile yine
onunla aynı yüzyıla tarihlenen ve eksiksiz nüsha olan Paris nüshasını
ilgili literatüre kazandırmayı amaçlamaktadır. Her iki nüshanın Türkçe
tercümeleri Arapça asıl metin odağında birleştirilerek ses, biçim ve
dizim bakımından ortaklık ve farklılıkların görülebileceği bir düzenle
metin bölümü oluşturulmuştur. Dizin bölümünde madde başları, Arapça
kelime ve kelime gruplarına karşılık yazılmış Türkçe kelime ve kelime
gruplarıdır.