Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHMED YUNUS MENGEN
Danışman: Alptuğ Sarı
Özet:
Yoğun hava trafiği ile
birlikte hava araçları ve kuşların çarpışma oranlarında büyük oranda artışlar
görülmektedir. Bu çalışmada Trabzon Havalimanı’nda uçuş güvenliğine en fazla
olumsuz etkide bulunan yerli kuş türlerinden gri leş kargası, gümüş martı ve
kaya güvercini türlerinin mevsimsel ve saatlik bazda alan kullanımları
belirlenmiştir. Ayrıca kuşlarla mücadelede ülkemiz yırtıcılarından çakal
türünün birebir ölçülerinde olan çakal mankeni, BirdXPeller Pro kuş
kovucu ve Bird-K İmti 040 ses cihazları denenmiştir. Kullanılan hayvan mankeni
ve ses sistemlerine karşı kuşların çok kısa sürelerde alışkanlık kazandığı
araştırma süresince yapılan tüm farklı denemelerde ortaya konmuştur. Araştırma
süresince (13 Ağustos 2021 – 13 Kasım 2022) toplam 114 arazi çalışması
yapılmıştır. Yapılan gözlemler sonucunda Trabzon Havalimanı’nda 44 familyaya
ait 120 kuş türü tespit edilmiştir. Araştırma süresince yıl boyunca görülen
yerli tür sayısı ise 42’dir. Havacılık Güvenliği Risk Değerleri
sınıflandırmasına göre Trabzon Havalimanı’nda gözlemlenen orta düzeyde tehdit
(3), yüksek tehdit (4) ve çok yüksek tehdit (5) düzeylerinde toplamda 44 kuş
türü vardır. Trabzon Havalimanı ve çevresinde araştırma süresince tespit edilen
türlerden 700 gram ve üzeri 28 adet kuş türü bulunmaktadır. Gri leş
kargalarının alan kullanımında kısa otlak alanlarını, yapraklı ağaçları,
yolları ve beşeri yapıları tercih ettiği tespit edilmiştir. Gümüş martıların
alanda genelde uçuş halinde görüldüğü, bina çatıları, seyrek de olsa kısa boylu
otların bulunduğu yeşil alanları, daha çok asfalt ve beton yüzeyleri ve
münferit olarak elektrik direklerinin üzerlerini tercih ettikleri
belirlenmiştir. Kaya güvercinlerinin ise özellikle bahar ve yaz aylarında
havalimanındaki sayılarının arttığı ve beslenmek için yeni kesilmiş otları
sıklıkla tercih ettikleri tespit edilmiştir. Havaların daha soğuk olduğu
sonbahar ve kış aylarında kaya güvercinlerinin sahadaki sayıları azalmış ve
genellikle uçuş halinde oldukları tespit edilmiştir. Sadece ekonomik kayıpları
değil ileride yaşanması muhtemel can kayıplarını en aza indirebilmek için uçuş
güvenliğini artırmak amacıyla, tüm havalimanlarında yaban hayatı uzmanları
ivedilikle görevlendirilmeli, biyolojik ve fiziksel mücadele yöntemleri
birlikte uygulanmalıdır.